Nie dostałeś spadku? Zobacz, czy przysługuje Ci zachowek.
Zdarza się, że w swoim testamencie spadkodawca chce, aby jego majątek przypadł osobie obcej lub tylko niektórym spośród jego spadkobierców ustawowych. Czasami można się również spotkać z sytuacją, że spadkodawca jeszcze przed śmiercią przekaże wszystkie wartościowe przedmioty lub nieruchomości w formie darowizny. Ze względu na potrzebę ochrony interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy, ustawodawca w kodeksie cywilnym wprowadza instytucję zachowku. W doktrynie uznaje się, że spadkodawca ma niejako moralny obowiązek wspierania członków swojej najbliższej rodziny, a tym samym są oni uprawnieni do otrzymania korzyści ze spadku. Czym jest zachowek?
Zachowek – na czym polega?
Prawo do zachowku polega na tym, że osoby, które byłyby uprawnione do dziedziczenia z mocy ustawy, gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, mogą żądać od spadkodawcy testamentowego wypłacenia im w pieniądzu określonej części wartości należnego im z mocy ustawy udziału spadkowego. Uprawnionemu z tytułu zachowku przysługuje więc przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej stanowiącej równowartość określonej części udziału spadkowego.
Zachowek – komu przysługuje?
Prawo do zachowku przysługuje zstępnym (dzieciom, wnukom, itd.), małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, pod warunkiem że w danej sytuacji byliby powołani z ustawy do spadku po danym spadkobiercy. Oznacza to, że prawa do zachowku nie nabywają rodzice i dalsi zstępni spadkodawcy, jeśli zmarły pozostawił małżonka i dzieci, gdyż to oni, gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu eliminującego ich z grona spadkobierców, byliby powołani do dziedziczenia z mocy ustawy. W sytuacji, gdy spadkodawca pozostawił testament, w którym do dziedziczenia w całości powołał inną osobę (spoza grona spadkobierców ustawowych), to osobami uprawnionymi do zachowku są jedynie dzieci spadkodawcy, a rodzic uzyskałaby prawo do zachowku, gdyby spadkodawca był bezdzietny.
Jaka jest wysokość zachowku?
Jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeśli zstępny uprawniony jest małoletni, to zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy należy się 2/3 wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Natomiast w innych przypadkach należy się połowa udziału spadkowego. Istotnym jest, że przy obliczaniu wysokości należnego zachowku do czystej wartości spadku dolicza się darowizny wykonane za życia spadkodawcy.
Art. 991 § 1 i 2 k.c.:
Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, bądź w postaci świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Kiedy można dochodzić zachowku?
Roszczenie o zachowek wygasa po pięciu latach od ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku, czyli od chwili śmierci spadkodawcy.
Jak uniknąć zapłaty zachowku?
Prawo ubiegania się o zachowek nie jest jednoznaczne z jego otrzymaniem. Poniżej przedstawiam sytuacje, w których można uniknąć zapłaty zachowku:
- Przedawnienie – jak już wskazałam wyżej, termin przedawnienia roszczenia wynosi 5 lat. Jeżeli termin ten upłynął, można skutecznie zwolnić się od obowiązku zapłaty.
- Niegodność dziedziczenia – gdy uprawniony do zachowku z różnych względów „nie zasłużył” na spadek po zmarłym. Stwierdzenie niegodności dziedziczenia dokonywane jest przed sądem w przypadku stwierdzenia wystąpienia przynajmniej jednej z okoliczności wskazanych w art. 928 § 1 k.c.
Art. 928 § 1 k.c.:
Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
- Zaliczenie zachowku na schedę spadkową – jeżeli osoba ubiegająca się o zachowek otrzymała za życia darowizny, które należy zaliczyć za schedę spadkową może okazać się, że ich wartość wyczerpuje prawo tej osoby do zachowku
- Wydziedziczenie – jeżeli sam spadkodawca stwierdził, że spadkobierca nie zasługuje na zachowek
- Powołanie się na zasady współżycia społecznego – jeżeli żaden z ww. przypadków nie znajduje zastosowania, można powołać się na art. 5 k.c., czyli zasady współżycia społecznego.
Art. 5 k.c.
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Spotkanie w Kancelarii można umówić:
- telefonicznie – dzwoniąc pod numer: 665-855-111
- mailowo – wysyłając wiadomość na: kancelaria@dlugoleka-adwokat.pl
- przez system rezerwacji online – >link<